Gazneliler Dönemine Ait Pirinç Tepsi Üzerindeki Taht Sahnesi
Çalışma, Gazneliler dönemine ait pirinç bir tepsi üzerindeki taht sahnesi ve bu sahnede yer alan figür, süsleme ve tasvirlerden yola çıkarak Gazneli Devletinin saray hayatı, askerî teşkilatı ve kültürel yaşamı hakkında daha geniş bir perspektif sunmaktır. Bir Türk sülalesi tarafından kurulan ve ilk...
Saved in:
| Main Author: | |
|---|---|
| Format: | Article |
| Language: | English |
| Published: |
Atatürk University
2025-01-01
|
| Series: | Turcology Research |
| Subjects: | |
| Online Access: | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3993422 |
| Tags: |
Add Tag
No Tags, Be the first to tag this record!
|
| _version_ | 1823861024924631040 |
|---|---|
| author | Arslan Durdu |
| author_facet | Arslan Durdu |
| author_sort | Arslan Durdu |
| collection | DOAJ |
| description | Çalışma, Gazneliler dönemine ait pirinç bir tepsi üzerindeki taht sahnesi ve bu sahnede yer alan figür, süsleme ve tasvirlerden yola çıkarak Gazneli Devletinin saray hayatı, askerî teşkilatı ve kültürel yaşamı hakkında daha geniş bir perspektif sunmaktır. Bir Türk sülalesi tarafından kurulan ve ilk Müslüman Türk devleti olma özelliği taşıyan Gazneliler, siyasi ve askerî gücünün yanında sanatsal ve kültürel faaliyetlerde de dönemin önde gelen devletleri arasındadır. Türkistan sanatının İslam el sanatlarına ve tezhip sanatına etkileri 9. yüzyılda Abbâsîler dönemine kadar uzanır. Abbâsîler ile birlikte halifelik merkezi Bağdat olunca, 8. yüzyılda Suriye bölgesindeki Emevî sanatında görülen Yunan, Bizans ve Sasani etkisi yerini Türkistan Sanatına bırakır. Abbâsî halifesi Mu’tasım’ın Türk askerî birliklerini yerleştirmek için inşa ettirdiği Sâmerrâ kenti de bu yeni akım üzerinde etkisini gösterir. Şimdiki Afganistan coğrafyasına hâkim olan Gazneliler 11-12 yüzyıllar arasında bu sanat mirasını devam ettirmiştir. Gaznelilerin kültürel hayatı hakkında yapılan çok fazla çalışma olduğu söylenemez. Bunun en önemli sebebi, dönemle ilgili bilgi veren yazılı kaynakların yetersiz olmasıdır. Daha önce yapılan kültürel çalışmalar genellikle Beyhakî ve Utbî gibi devrin en önemli müellifleri ve daha sonra bu müelliflerin çalışmalarından istifade edilerek yazılan eserler üzerinden yapılmıştır. Bu bağlamda yazılı kaynakların yetersiz kaldığı yerde devreye arkeolojik buluntular girmektedir. Gazneliler döneminden kalma pirinç bir tepsi üzerindeki taht sahnesi devrin sanat anlayışı ve saray hayatı hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu çalışmada tepsi üzerindeki figürlerden, süslemelerden ve tasvirlerden yola çıkarak Gazneli Devleti’nin saray hayatı, askerî teşkilatı, eğlence ve kültürel hayatı hakkındaki bilgiler yazılı kaynaklarda geçen ifadelerle değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Bu incelemeden elde edilen sonuç, yazılı kaynakların eksik kaldığı durumlarda arkeolojik buluntuların, dönemin sosyal, askerî ve kültürel hayatına dair daha somut ve doğru bilgiler sunduğudur. |
| format | Article |
| id | doaj-art-536d93d430264508bce7487500e47122 |
| institution | Kabale University |
| issn | 2822-2725 |
| language | English |
| publishDate | 2025-01-01 |
| publisher | Atatürk University |
| record_format | Article |
| series | Turcology Research |
| spelling | doaj-art-536d93d430264508bce7487500e471222025-02-10T05:19:17ZengAtatürk UniversityTurcology Research2822-27252025-01-018212213310.62425/turcology.149841355Gazneliler Dönemine Ait Pirinç Tepsi Üzerindeki Taht SahnesiArslan Durdu0https://orcid.org/0000-0003-4105-4227KAHRAMANMARAŞ İSTİKLAL ÜNİVERSİTESİÇalışma, Gazneliler dönemine ait pirinç bir tepsi üzerindeki taht sahnesi ve bu sahnede yer alan figür, süsleme ve tasvirlerden yola çıkarak Gazneli Devletinin saray hayatı, askerî teşkilatı ve kültürel yaşamı hakkında daha geniş bir perspektif sunmaktır. Bir Türk sülalesi tarafından kurulan ve ilk Müslüman Türk devleti olma özelliği taşıyan Gazneliler, siyasi ve askerî gücünün yanında sanatsal ve kültürel faaliyetlerde de dönemin önde gelen devletleri arasındadır. Türkistan sanatının İslam el sanatlarına ve tezhip sanatına etkileri 9. yüzyılda Abbâsîler dönemine kadar uzanır. Abbâsîler ile birlikte halifelik merkezi Bağdat olunca, 8. yüzyılda Suriye bölgesindeki Emevî sanatında görülen Yunan, Bizans ve Sasani etkisi yerini Türkistan Sanatına bırakır. Abbâsî halifesi Mu’tasım’ın Türk askerî birliklerini yerleştirmek için inşa ettirdiği Sâmerrâ kenti de bu yeni akım üzerinde etkisini gösterir. Şimdiki Afganistan coğrafyasına hâkim olan Gazneliler 11-12 yüzyıllar arasında bu sanat mirasını devam ettirmiştir. Gaznelilerin kültürel hayatı hakkında yapılan çok fazla çalışma olduğu söylenemez. Bunun en önemli sebebi, dönemle ilgili bilgi veren yazılı kaynakların yetersiz olmasıdır. Daha önce yapılan kültürel çalışmalar genellikle Beyhakî ve Utbî gibi devrin en önemli müellifleri ve daha sonra bu müelliflerin çalışmalarından istifade edilerek yazılan eserler üzerinden yapılmıştır. Bu bağlamda yazılı kaynakların yetersiz kaldığı yerde devreye arkeolojik buluntular girmektedir. Gazneliler döneminden kalma pirinç bir tepsi üzerindeki taht sahnesi devrin sanat anlayışı ve saray hayatı hakkında önemli bilgiler sunmaktadır. Bu çalışmada tepsi üzerindeki figürlerden, süslemelerden ve tasvirlerden yola çıkarak Gazneli Devleti’nin saray hayatı, askerî teşkilatı, eğlence ve kültürel hayatı hakkındaki bilgiler yazılı kaynaklarda geçen ifadelerle değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Bu incelemeden elde edilen sonuç, yazılı kaynakların eksik kaldığı durumlarda arkeolojik buluntuların, dönemin sosyal, askerî ve kültürel hayatına dair daha somut ve doğru bilgiler sunduğudur.https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3993422gaznelilertaht sahnesibâr-ı hâsbâr-ı âmbezmel sanatlarıtepsighaznavidsthrone scenebâr-ı hâsbâr-ı âmbezmhandcraftssalver |
| spellingShingle | Arslan Durdu Gazneliler Dönemine Ait Pirinç Tepsi Üzerindeki Taht Sahnesi Turcology Research gazneliler taht sahnesi bâr-ı hâs bâr-ı âm bezm el sanatları tepsi ghaznavids throne scene bâr-ı hâs bâr-ı âm bezm handcrafts salver |
| title | Gazneliler Dönemine Ait Pirinç Tepsi Üzerindeki Taht Sahnesi |
| title_full | Gazneliler Dönemine Ait Pirinç Tepsi Üzerindeki Taht Sahnesi |
| title_fullStr | Gazneliler Dönemine Ait Pirinç Tepsi Üzerindeki Taht Sahnesi |
| title_full_unstemmed | Gazneliler Dönemine Ait Pirinç Tepsi Üzerindeki Taht Sahnesi |
| title_short | Gazneliler Dönemine Ait Pirinç Tepsi Üzerindeki Taht Sahnesi |
| title_sort | gazneliler donemine ait pirinc tepsi uzerindeki taht sahnesi |
| topic | gazneliler taht sahnesi bâr-ı hâs bâr-ı âm bezm el sanatları tepsi ghaznavids throne scene bâr-ı hâs bâr-ı âm bezm handcrafts salver |
| url | https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3993422 |
| work_keys_str_mv | AT arslandurdu gaznelilerdonemineaitpirinctepsiuzerindekitahtsahnesi |